Yatırımlarda Forward Sözleşmeleri
Yatırım yapmak isteyenler için birçok seçenek bulunmaktadır. Bunlardan biri de forward sözleşmeleridir. Forward sözleşmeleri, belirli bir varlığın (emtia, döviz, menkul kıymet, altın vb.) önceden belirlenmiş bir fiyat ve miktar üzerinden gelecekteki bir tarihte alımı veya satımını öngören sözleşmelerdir. Forward sözleşmeleri, taraflar arasında riskten korunma, spekülasyon veya arbitraj amacıyla yapılabilir.
Forward sözleşmelerinin avantajları ve dezavantajları nelerdir?
Forward sözleşmelerinin en önemli avantajı, tarafların gelecekteki fiyat dalgalanmalarından korunmasını sağlamasıdır. Örneğin, bir ihracatçı, bugünden döviz forward sözleşmesi yaparak, gelecekteki döviz gelirini sabitleyebilir. Böylece, vade geldiğinde kur düşse bile, ihracatçı zarar etmez. Benzer şekilde, bir ithalatçı da döviz forward sözleşmesi yaparak, gelecekteki döviz giderini sabitleyebilir. Böylece, vade geldiğinde kur yükselse bile, ithalatçı zarar etmez.
Forward sözleşmelerinin bir diğer avantajı, tarafların kendi ihtiyaçlarına göre sözleşme şartlarını belirleyebilmeleridir. Forward sözleşmelerinde, varlığın fiyatı, miktarı, kalitesi, teslim yeri, ödeme tarihi ve diğer özel şartlar taraflar arasında kararlaştırılır. Bu nedenle her forward sözleşmesi tamamen tarafların iradeleri doğrultusunda oluşan özel bir sözleşmedir.
Forward sözleşmelerinin dezavantajları ise şunlardır:
- Forward sözleşmelerinde taraflar arasında güven problemi olabilir. Taraflardan biri vade geldiğinde sözleşme şartlarını yerine getirmeyebilir veya iflas edebilir. Bu durumda diğer taraf zarar eder. Bu riski azaltmak için taraflar arasında teminat veya garantör kullanılabilir.
- Forward sözleşmelerinde likidite problemi olabilir. Taraflar forward sözleşmesini yaptıkları andan itibaren vazgeçemezler veya başkasına devredemezler. Bu nedenle forward sözleşmeleri ikinci el piyasalarında işlem görmezler. Bu durumda taraflar piyasa koşullarındaki değişimlere uyum sağlayamazlar veya fırsatları kaçırabilirler.
- Forward sözleşmelerinde fiyatlandırma problemi olabilir. Taraflar forward sözleşmesini yaparken piyasa koşullarına göre bir fiyat belirlerler. Ancak vade geldiğinde piyasa fiyatı ile forward fiyatı arasında fark oluşabilir. Bu durumda taraflardan biri kar ederken diğeri zarar eder.
Forward işlemi nasıl yapılır?
Forward işlemi yapmak için öncelikle iki taraf arasında bir anlaşma yapılır. Anlaşma yazılı veya sözlü olarak yapılabilir. Anlaşma sırasında varlığın cinsi, miktarı, fiyatı, teslim yeri ve zamanı gibi detaylar belirlenir. Anlaşma yapıldığı anda forward fiyatı da sabitlenmiş olur.
Anlaşmanın yapıldığı gün forward işleminin başlangıç günü, anlaşmada belirlenen gün ise vade günü olarak adlandırılır. Vade günü geldiğinde taraflar anlaşma şartlarını yerine getirirler. Yani, alıcı varlığı belirlenen fiyattan satıcıdan alır, satıcı da varlığı belirlenen fiyattan alıcıya teslim eder.
Forward işlemi yapmak isteyenler genellikle bankalar veya aracı kurumlar ile irtibata geçerler. Bankalar veya aracı kurumlar taraflar arasında aracılık ederek forward işlemini gerçekleştirirler. Bankalar veya aracı kurumlar bu hizmet karşılığında bir komisyon alırlar.
Forward işlemi yaparken nelere dikkat edilmelidir?
Forward işlemi yaparken aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir:
- Forward işlemi yapmadan önce piyasa koşullarını iyi analiz etmek gerekir. Forward işlemi yaparak gelecekteki fiyat dalgalanmalarından korunmak isteyenler, piyasa beklentilerine göre forward fiyatını belirlemelidirler. Forward fiyatı piyasa beklentilerinden çok farklı olursa, taraflardan biri zarar edebilir.
- Forward işlemi yaparken karşı tarafın güvenilirliğini kontrol etmek gerekir. Karşı taraf vade geldiğinde sözleşme şartlarını yerine getirecek mi, iflas etme riski var mı gibi soruların cevabını araştırmak gerekir. Bu riski azaltmak için teminat veya garantör kullanılabilir.
- Forward işlemi yaparken sözleşme şartlarını iyi belirlemek gerekir. Sözleşmede varlığın cinsi, miktarı, fiyatı, teslim yeri ve zamanı gibi detaylar açıkça yazılmalıdır. Ayrıca sözleşmede olası anlaşmazlık durumlarında uygulanacak yasal prosedürler de belirtilmelidir.