Milli gelir, bir ülkenin belirli bir dönemde ürettiği mal ve hizmetlerin toplam değeridir. Fiyat belirleme, mal ve hizmetlerin piyasadaki alıcı ve satıcı arasındaki değeridir. Milli gelir ile fiyat belirleme arasındaki ilişkiyi anlamak için çarpan kavramını bilmek gerekir.
Çarpanlar, bir ekonomide harcama veya gelirdeki bir değişikliğin milli gelir veya fiyatlar düzeyi üzerindeki toplam etkisini gösteren katsayılardır. Çarpanlar, ekonomide dolaşımdaki para miktarı, tasarruf eğilimi, vergi oranı, ithalat ve ihracat gibi faktörlere bağlı olarak değişmektedir.
İki tür çarpan vardır: gelir çarpanı ve fiyat çarpanı. Gelir çarpanı, harcama veya gelirdeki bir birimlik değişimin milli gelirde yarattığı toplam değişimi ifade eder. Örneğin, devletin kamu yatırımlarını artırması veya vergileri düşürmesi gibi harcamalardaki bir artış milli geliri daha fazla artırır. Bu durumda, gelir çarpanı büyüktür. Fiyat çarpanı ise, harcama veya gelirdeki bir birimlik değişikliğin neden olduğu fiyat düzeyindeki toplam değişikliği temsil eder. Örneğin talep arzı aşarsa fiyatlar yükselir. Bu durumda, fiyat çarpanı büyüktür.
Çarpanlar, milli gelir ve fiyatları belirlemenin yanı sıra ekonomik büyüme, istihdam, enflasyon ve dış ticaret dengesi gibi makroekonomik göstergeleri de etkiler. Bu nedenle, ekonomi politikalarının tasarlanmasında ve uygulanmasında çarpanların hesaplanması ve analiz edilmesi önemlidir.